Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna” od lat osiąga świetne rezultaty w propagowaniu wiedzy o życiu i twórczości swojego patrona. Kluczem do sukcesu okazała się inicjatywa dyrektora Muzeum Janusza Skowrońskiego, który zapoczątkował w 2018 roku serię nowatorskich wydarzeń muzealnych i wydawniczych, ukazujących „polskie konteksty” autora „Tkaczy”. Wymienić tutaj warto m.in. stałą wystawę (i towarzyszącą jej publikację w językach polskim i niemieckim) „Gerhart Hauptmann i Polacy 1945 - 1946”, przynosząca całkowicie nieznane epizody o  pomocy Polaków wielkiemu pisarzowi po wojnie, czy polsko-niemiecką wystawę „Pociąg specjalny z Gerhartem Hauptmannem”, gdzie pokazano rewelacyjne zdjęcia i dokumenty, m.in. związane z korespondencją Hauptmannów ze Zdzisławem Straszakiem z jeleniogórskiego starostwa czy  postacią por. Henryka Banego, dowódcy polskich  żołnierzy eskortujący pociąg z trumną pisarza i wyposażenia jego willi do granicy polsko - niemieckiej. Ogromnym sukcesem było też wydanie pod koniec 2020 roku części dzienników Margarety Hauptmann z ostatnich 2 miesięcy 1946 roku po śmierci Hauptmanna 6 czerwca tegoż roku. Także cykl trzech wystaw o polskich tłumaczach niemieckiego pisarza (M. Konopnicka, L. Staff, J. Kasprowicz) spotkał się z ogromnym zainteresowaniem gości niemieckich i polskich, w tym uczniów szkół.

         W dniach 15 - 16 października 2021 roku Muzeum zorganizowało konferencję „Gerhart Hauptmann - polskie konteksty”, na którą zaprosiło grono wybitnych polskich uczonych specjalizujących się w temacie „hauptmannowskim”, a także gościa specjalnego z Niemiec, znanego badacza kultury i historii Dolnego Śląska - Christiana Henke.

                Ramowy temat konferencji - „konteksty polskie śląskiego laureata Nagrody Nobla" - okazał się niezwykle ciekawym i ważnym wachlarzem zagadnień, który zapoczątkował nowy nurt badań nad Gerhartem Hauptmannem.

             Gości powitał dyrektor Muzeum Janusz Skowroński, wskazując na nieprzemijające wartości pisarza (w bieżącym roku jest obchodzona 75. rocznica śmierci Hauptmanna), i ukazując pokrótce dorobek muzealnej placówki w szerzeniu wiedzy o Gerharcie Hauptmannie.

            Janusz Skowroński w swoim referacie „Polacy w Dziennikach 1945 - 1946 Margarety Hauptmann” w oparciu o przygotowywaną publikację (stanowiącą kontynuację wcześniejszego tomu) ukazał okres od końca II wojny (maj 1945) do 6 czerwca 1946 - śmierci pisarza. Żona Gerharta Hauptmanna odnotowała wiele nieznanych szczegółów i polskich nazwisk z tego niezwykłego czasu tuż po ustaniu działań wojennych, kiedy na tych terenach istniała swoista dwuwładza radziecko - polska. Było to bardzo ciekawe wystąpienie, słuchane z zainteresowaniem przez uczestników.

                Kolejne dwa referaty (prof. Grażyny Szewczyk z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz  dr Jolanty Szafarz z Uniwersytetu Wrocławskiego koncentrowały się na zagadnieniach przekładu.

         Prof. G. Szewczyk zaprezentowała cały szereg polskich translatorów dzieł Hauptmanna, w tym licznych zapomnianych, choć ważnych postaci, umieszczających swoje spolszczenia np. na łamach gazet i czasopism. Jej wystąpienie dało pogląd na wielki dorobek polskich tłumaczy. Natomiast dr Jolanta Szafarz ukazała na przykładach własnych doświadczeń translatorskich (np. „Wyspa Wielkiej Matki” Hauptmanna) liczne trudności i zasadzki czekające na translatora, który musi uwzględnić np. bardzo istotny kod kulturowy.

Duże znaczenie informacyjne dla kolejnych badaczy dzieła Gerharta Hauptmanna miały wystąpienia Ivo Łaborewicza (kierownika Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddziału w Jeleniej Górze) oraz dr Arkadiusza Barona z Lublińca. Pierwszy z nich zaprezentował - co spotkało się z uznaniem słuchaczy - nieznane „skarby” archiwum nie tylko w odniesieniu do Gerharta, ale i brata Carla, a także niektórych innych członków rodziny. Stało się oczywistym, że teraz żaden kolejny badacz nie może przejść obojętnie wobec jeleniogórskich archiwaliów.

Arkadiusz Baron, znawca kolekcji „hauptmannowskiej” z Prudnika, zebranej niegdyś przez wielkiego fabrykanta i kolekcjonera śląskiego Maxa Pinkusa (w ramach ustanowionej „Biblioteki Śląskiej”) przedstawił powikłane losy kolekcji (4.500 jednostek) dotyczącej autora „Tkaczy”, także jej wątków polskich po 1945 roku, kiedy to jej część powróciła z powojennej „tułaczki” do Wrocławia.

            Referat prof. Krzysztofa A. Kuczyńskiego zilustrował duży dorobek polskiej germanistyki powojennej (głównie uczonych i krytyków literackich z Wrocławia i Katowic), która dzięki licznym publikacjom i konferencjom stała się najważniejszym zagranicznym partnerem w hauptmannowskich badaniach dla uczonych niemieckich.

                Gość specjalny konferencji - Christian Henke z Niesky (Niemcy) ukazał niezwykłe dzieje małej wsi Kiesewald/Michałowic, leżącej w sąsiedztwie Jagniątkowa, która - niezależnie od faktu, że Gerhart Hauptmann posiadał tam działkę ziemi i „blockhaus”, w którym chętnie pracował - stał się z czasem (po dziś dzień) miejscem lubianym przez artystów, ludzi teatru, malarzy.

              Drugi dzień konferencji odbył się w Domu Carla I Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie, gdzie Bożena Danielska, wicedyrektor Muzeum Karkonoskiego, przypomniała dzieje niezwykłej, dawnej siedziby braci Hauptmannów, obecnie centrum życia artystycznego tamtego rejonu. W chwili obecnej jest tam m.in. eksponowana twórczość malarska Wlastimila Hofmana. Stałą ekspozycją  szklarskoporębiańskiego muzeum są oczywiście eksponaty nawiązujące do autora „Księgi Ducha Gór”. Wcześniej uczestnicy konferencji odwiedzili grób Carla Hauptmanna na cmentarzu ewangelickim w Szklarskiej Porębie.

             Konferencja o „polskich kontekstach” Gerharta Hauptmanna przyniosła niezwykle ważny naukowy, odkrywczy i ciekawy dla słuchaczy plon. To istotny nie tylko dla polskiej nauki nowy tor dalszych badań nad wielkim pisarzem. Jej rezultaty wzbogaciły i rozszerzyły dotychczasowy stan wiedzy o Gerharcie Hauptmannie.